100، تیر، 6، 5، 4، 3، 2، 1

شیر خوار هم پرواز کرد!

بسم الله الرحمن الرحیم. و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. «الحمد لله الذی هدانا لهذا، و ما کنّا لنهتدی لولا ان هدانا الله.»
اللّهم کن لولیّک الحجّة ابن الحسن، صلواتک علیه و علی آبائه، فی هذه الساعة، و فی کلّ ساعة، ولیّاً و حافظاً و قائداً و ناصراً و دلیلاً و عیناً، حتی تسکنه ارضک طوعاً، و تمتّعه فیها طویلاً.
یابن الحسن! باز هم محرّم جدّت رسید، آقا! گدایی‏م رو از سفره‏ی شما شروع می‏کنم:

پر کن دوباره کیل مرا ایّها العزیز!
دست من و نگاه شما ایّها العزیز!

رو از من شکسته مگردان که سال‏هاست
رو کرده‏ام به سمت شما ایّها العزیز!

جان را گرفته‏ام به سر دست و آمدم
از کوره راه‏های بلا ایّها العزیز!

می‏دونم؛ ما هم مثل برادرای خیانت کار یوسف (ع)، شما رو فراموش کرده‏یم. اگه نگاهمون هم به نگاه شما بیفته، اصلاً به جا نمی‏آریم. حالا بعد یه سال دوباره اومده‏یم در بزنیم؛ دستمون هم خالیه: و جِئنا ببضاعةٍ مُزجاة...

وادی به وادی آمده‏ام از درت مران
وا کن دری به روی گدا ایّها العزیز!

چیزی که از بزرگی تو کم نمی‏شود
این کاسه را... فَاَوفِ لَنا ایّها العزیز!

همه‏ی چشم امیدم به همین اشک‏های محرّمه. اگه یه روزی نتونم برای حسین (ع) گریه کنم، چه خاکی تو سرم بریزم؟

خالی تر از دو دست من این چشم خالی است
محتاج یک نگاه شما ایّها العزیز! (1)

خدایا! شکرت که ما رو عزادار حسینت قرار دادی. یا اباعبدالله! ممنونت که امسال هم من رو سر سفره‏ی محرّمت نشوندی.

از غم کرب‏و‏بلات دل‏خونم
به تَرَک‏های لبت مدیونم

امسالم محرّمت رام دادی
یا اباعبدالله ممنونم

امسال نیّت کرده‏م با کلامی از اباعبدالله (ع) وارد روضه‏های هر شب بشم. این جمله رو در چند موقعیت، هم توی مسیر کربلا و هم خود کربلا، از آقا نقل کرده‏ن:

النّاسُ عَبیدُ الدّنیا، وَ الدّینُ لَعِقٌ عَلى اَلسِنَتِهِم، یَحوطونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَایِشُهُم، فَاِذا مُحِّصوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدَّیَّانونَ. (2) فرمود: مردم بنده‏ی دنیان؛ دین هم فقط لقلقه‏ی زبونشونه. تا وقتی چرخ زندگی‏شون بچرخه و دنیاشون به راه باشه، از دین حرف می‏زنن، ولی توی بوته‏ی آزمایش الهی که قرار بگیرن، تازه معلوم می‏شه اهل دین چقدر کمند.

حکایت حال ما هم همینه، ولی اگه بخوای معنی این حدیث رو بهتر بفهمی باید بیای کوفه، ببینی چطور 18 هزار نفری که با مسلم بن عقیل، نماینده‏ی ابا عبدالله (ع)، دست بیعت دادن، پشتش رو خالی کردن. (3)

مسلم بن عقیل، گریه کن هر شب روضه‏هاست؛ روضه‏ی هر کی رو که می‏شنوه داغ دلش تازه می‏شه: کاش می‏تونستم زودتر به آقام خبر بدم! آقا جون کوفه نیا...

توی کوفه مهمون هانی بن عروه شده. مردم می‏آن باهاش بیعت می‏کنن. وقتی عبیدالله بن زیاد، با حکم یزید از بصره رسید و والی کوفه شد، دستور داد مردم رو با تهدید و تطمیع از دور مسلم پراکنده کنن. بعد هم هانی رو احضار کرد و ازش خواست مسلم رو تحویل بده. اون وقتی که خیلی از مردم کوفه توی امتحان الهی کم آورده بودن، هانی مقاومت کرد و نماینده‏ی امامش رو تسلیم نکرد. عبیدالله اون‏قدر با چوب به سر و روی هانی زد که سرش شکست. (4)

صبح، چهار هزار نفر دور مسلم جمع شدن، ولی نماز مغرب رو فقط 30 نفر پشت سرش خوندن. همون‏ها هم یه «بفرما» بهش نزدن. حالا از مسجد بیرون اومده، دیگه جایی نداره بره. هیچ‏کی در خونه رو روش باز نمی‏کنه:

آه ای کهنه دیوار ویران
ای تو در کوفه تنها مسلمان

گوش کن! من غلام حسینم
بهر کوفه سلام حسینم

من نماینده‏ی نور نابم
ذرّه هستم ولی آفتابم

گوش کن حرف بسیار دارم
وقت تنگ است، پیکار دارم

گوش کن، گوش! پیغام دارم
بر دلم داغ اسلام دارم

داغ آن آفتاب مسافر
داغ خورشیدهای مهاجر

گوش کن! گوش کن! درد دارم
ترس از این خلق نامرد دارم

شیعه‏ ام، دار بر پشت دارم
نامه‏ی عشق در مشت دارم

با هزار آیه، شورا گرفتند
قتل ما را به فتوا گرفتند

کاش این هامسلمان نبودند
کاشکی ننگ قرآن نبودند

کوفیان، مردگانی عمودند
کاش مثل تو دیوار بودند (5)

توی اون شهر بی‏وفایی، «طوعه»، این شیر زن کربلایی بهش پناه داد. اون شب مسلم بن عقیل چیزی نخورد و فقط عبادت می‏کرد. ولی دست آخر پسر بی‏غیرت طوعه، مسلم رو لو داد.

اما مسلم، در خونه‏ی طوعه، با اون شجاعت هاشمی اون قدر جنگید تا از نفس افتاد. انگار تشنگی سرنوشت همه‏ی شهدای کربلاست؛ انگار آب ندادن به مهمون هم رسم همه‏ی کوفیاست. تشنگی رمقش رو بریده بود، و گر نه نمی‏تونستن مسلم رو ببرن. دیدن داره گریه می‏کنه. یکی از سربازها، به زبون خودمون، بهش گفت: مرد که گریه نمی‏کنه. جواب داد: به خدا قسم من برای خودم گریه نمی‏کنم. اشک‏های من به خاطر اون کاروانیه که توی راه کوفه‏ست. اَبکی للحُسین و آل الحسین... فقط خواهش کرد از طرفش یه قاصد بفرستن به ابی عبدالله بگه: آقا جان! کوفه نیا... (6)

حالا تا کربلایی شدن یه قدم دیگه فاصله داره؛ باید سرش رو هم از بدن جدا کنن. سر مسلم اولین سری بود که برای یزید بردن:

چون میسّر نشود فرصت دیدار شما
ما که رفتیم، خداوند نگهدار شما

نامتان روی علَم بود و ز دستم افتاد
کاش برداردش از خاک، علمدار شما

جُرم عشق است که صیّاد چنین بسته مرا
او ندانست که ماییم گرفتار شما

خسته بودم، اگرم دست به دیواری رفت
ور نه تکیه نکنم جز سر دیوار شما

دیده‏ی پنجره بسته است به دیدار بهار
دام پاییز کمین کرده به گلزار شما

باد هم از نفس افتاده و یاری نکند
شرح حالی دهد از پیک سرِ دار شما

یه بار هم که خواست آب بخوره، دندون‏های شکسته‏ش توی ظرف آب ریخت و پر از خون شد:

جان آقا نکند تشنه بیایی این جا
آب هم نیست در این شهر، طرفدار شما

پشت هر بام کمین کرده کسی منتظر است
سنگ‏ها دیده به راهند به دیدار شما

آخرین جمله‏ی دلداده‏ی تان خواهشی است
باز گردید «خداوند نگهدار شما» (7)

الا لعنة الله علی القوم الظالمین. «و سیعلم الذین ظلموا ایّ منقلب ینقلبون».

ممنون از روزی شب اولت آقا!

از غم کرب‏وبلات دل‏خونم
به وفای مُسلمت مدیونم

شب اوّلم منو راه دادی
یا اباعبدالله ممنونم

پ.ن.
1. مریم سقلاطونی
2. بحار الأنوار، ج ‏44، ص 383
3. ارشاد، ج ‏2، ص 41
4. همان، ص 49
5. محمد حسین صادقی
6. ارشاد، ج 2، ص 59
7. محمد عظیمی

امروز نگاه فاطمه (س) به آسمان اوج علی (ع) است.
عید غدیر مبارک.

یکی از بستگان، این واژه‏نامه رو از طریق ایمیل برام فرستاد. بهش نگاهی انداختم و در پاسخ، پیام زیر رو فرستادم:

درود
از فرستادن این پیام بی‏اندازه سپاسگزارم و تلاش می‏کنم تا آن‏جا که شدنی است، به ویژه در نوشتار، از واژگان زیبا و شیوای پارسی بهره ببرم.

با این همه به باور من، مایه‏ی پدیداری این واژه‏نامه، تنها پارسی‏دوستی نبوده و بر این باور، گواهی چند را می‏توانم یادآور شد.

نخست: در میان واژگان بیگانه‏ی این واژه‏نامه، واژگان تازی بیشترین بسامد را دارند و از این نکته بیشتر بوی تازی‏ستیزی به مشام می‏رسد تا پارسی‏دوستی. گواه این سخن آن که در پیش‏گفتار واژه‏نامه، سه واژه‏ی بیگانه‏ی آدرس، کامپیوتر و اینترنت به کار رفته‏اند، اما دست کم می‏شد به جای نخستین و دومین واژه، واژگان پارسی نشانی و رایانه را به کار برد. شگفت که به کارگیری این واژگان بیگانه، ناخشنودی نویسنده و خواننده را بر نمی‏انگیزد.

دوم: نشان زرتشت پیامبر - درود خدا بر پیامبر ما و خاندانش و نیز بر او باد - در بالای نوشتار، نشان از آن دارد که پدید آورنده‏ی واژه‏نامه، واژگان تازی را که در بستر اسلام وارد فرهنگ ایرانی و زبان پارسی شده‏اند، نشانه رفته‏است. گواه این سخن آن که بیشترین واژگان تازی این واژه‏نامه، واژگان دینی هستند. از آن نمونه می‏توان از توکل، لعنت، اربعین، بدعت و امام یاد کرد که هر یک در بستر دین، بار معنایی ویژه‏ای دارند و بی‏گمان نمی‏توان به جای آن‏ها، امید، نفرین، چله، نوآوری و پیشوا را به کار برد. زیرا برای نمونه، بدعت در بستر دین بار معنایی منفی دارد، اما نوآوری همواره پسندیده است و نیز، گستره‏ی معنایی توکل بسیار فراخ‏تر از دامنه‏ی معنایی امید است.

سوم: کم‏وبیش همه‏ی کارشناسان برگردانی بر این باورند که هیچ نوشتاری، به ویژه نوشتارهای دینی، را نمی‏توان به‏تمام، به زبانی دیگر بر گرداند و در این میان، بدیهی است که قرآن برگردان‏ناپذیر است. بسیاری از واژگان این واژه‏نامه در خود قرآن به کار رفته‏اند که بر بنیاد آن‏چه در بند دوم آمد، نمی‏توان به جای واژگان فراخ‏معنای قرآنی، برابرهای پارسی آن‏ها را به کار برد.

چهارم: از میان آن‏چه می‏توان برای پاسداری از زبان شیرین پارسی پیشنهاد کرد، بازیابی واژگانی است که در زبان نه چندان دور ما هستی داشته‏است و نشان آن‏ها را می‏توان در همین گویش مهنگی (1) خودمان جست. چرا امروزه از به کار بردن واژگانی چون «پُرسه» به جای ختم ننگمان می‏آید؟ همان واژه‏ای که هم‏میهنان زرتشتی‏مان برای آیین‏های یادمان مردگان خویش به کار می‏برند. از این نمونه است واژگان دیگری چون باجگونه (واژگون)، اَرمو (آرمان) و دیگر واژگانی که با اندکی اندیشه می‏توان یافت.

باز هم از پیام الکترونیکی شما سپاسگزارم.

پ.ن. منسوب به «مهنه» روستای پدر و مادری‏ام؛ تشکیل شده از مهنه + «ی» نسبت.

بر اساس قواعد زبان فارسی، در هنگام پیوند برخی پسوندها (مانند «ی» نسبت یا مصدری و «ان» جمع) به واژگانی که به «ه» ناملفوظ پایان می‏پذیرند، «ه» به «گ» تبدیل می‏شود. مانند: تیرگی (تیره + «ی» مصدری)؛ سادگی (ساده + «ی» مصدری)؛ میانَجی (میانه + «ی» نسبت) که در اصل، میانگی (اهل میانه) بوده‏است.

خراسانی‏ها این قاعده را هنوز هم رعایت می‏کنند. مانند: شیشگی به جای شیشه‏ای؛ قهوگی به جای قهوه‏ای

مثل پدر، در دل غربت جای گرفت.
تا مهدی (عج)، خداحافظ مدینه!

ساعت 25:00
این‏جا بغداد است؛ صدای ناله‏ی من را از کنج حجره می‏شنوید.

شهادت ابن الرضا - علیهما السلام - تسلیت باد.